گزارشی از مرموزترین جزیره جهان

لانه مار در 4 هزار کیلومتری ایران

جزیره دیه‌گو گارسیا پس از تحولات اواخر دهه 70 میلادی در ایران و اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی به شدت تجهیز شده و امروز پایگاهی برای پیشرفته‌ترین بمب‌افکن‌ها و سامانه‌های راداری و الکترونیک ارتش آمریکاست.

سردار علی فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران در گفت‌وگوی اخیر خود  درباره حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در اطراف ایران، خلیج فارس و کشورهای منطقه اظهار داشت: «در سال 91 میلادی یک میلیون نفر نیروی آمریکایی در منطقه حضور داشتند در حالی که خودشان 550 هزار نفر اعلام کردند اما طبق رصد و شنودهای ما، این تعداد چیزی حدود یک میلیون نفر بود. امروز هم آنها قصد دارند نیروهای خود را در مناطق نزدیک به منطقه مثل کویت، عربستان، عمان و یا جزیره دیه‌گو گارسیا به عنوان نیروی احتیاط استقرار دهند.»

حضور آمریکایی‌ها در مناطقی نظیر افغانستان، پاکستان، ترکیه، بحرین، عربستان، برخی کشورهای شمال ایران و حضور یگان‌های دریایی آنها در خلیج فارس موضوعی روشن و برای افکار عمومی، شناخته شده است اما آنچه درباره آن کمتر سخن به میان آمده، حضور نیروهای نظامی آمریکا در جزیره «دیه‌گو گارسیا»ست که به عنوان یکی از مهمترین پایگاه‌های فرامرزی ارتش آمریکا برای دخالت در امورات منطقه‌ای از آن استفاده می‌شود.

* موقعیت جغرافیایی

جزیره دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند، در 3800 کیلومتری چابهار، 3500 کیلومتری آفریقا و شرق اندونزی، 2000 کیلومتری هند، 4500 کیلومتری خلیج فارس و 5000 کیلومتری استرالیای غربی واقع شده‌است.

موقعیت جغرافیایی دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند

این جزیره V شکل است که روی باز آن به سمت شمال و شمال غربی قرار دارد، ساحلی به طول37 مایل داشته و 7 درجه زیر خط استوا قرار گرفته است. عمق این جزیره 20 الی 50 متر و ارتفاع آن نیز بین 120 تا 140 سانتیمتر بالا از سطح دریاست.

* دست به دست‌شدن جزیره میان استعمارگران

«دیه‌گو گارسیا» برای اولین بار در اوایل قرن شانزدهم میلادی توسط پرتغالی‌ها کشف شد و اعتقاد بر این است که نام این جزیره نیز از نام فرمانده کشتی و یا نام کاشفان اولیه آن گرفته شده است.

این جزیره تا قرن 18 میلادی که فرانسوی‌ها آن را تصرف کردند، غیر مسکونی بود و فرانسه‌ طی قرن 18 و 19 با آوردن کارگران و بردگانی از قبایل آفریقایی و دهقانان هند شرقی مردمانی را در این جزایر ساکن کرد که به «چاگوسیان» مشهور شدند.

جزیره دیه‌گو گارسیا

سرانجام در جریان جنگ‌های انگلیس و فرانسه بود که دیه‌گو گارسیا به تصرف انگلیسی‌ها درآمد و از سال 1814 تا 1965 به عنوان یکی از متعلقات «موریس» شناخته شد. سپس جزایر «چاگوس» که شامل دیه‌گو گارسیا نیز می‌شد از موریس جدا شده و به سرزمین‌های بریتانیا در اقیانوس هند ضمیمه شد.

* جزیره در اجاره آمریکا؛ جایی برای بومیان نیست

در سال 1971، ساکنان بومی جزیره دیه‌گو گارسیا در پی توافق بین بریتانیا و آمریکا و واگذاری این جزیره به ایالات متحده برای استفاده به عنوان پایگاه نظامی، به زور و در شرایط بسیار سختی اخراج و به جزیره موریس رانده شدند.

شمار این افراد بومی در این سال حدود 2 هزار نفر بود که در برگیرنده شماری از اخلاف کارگران هند شرقی و بردگان آفریقایی بودند.

اگر چه از میزان و مبلغ مالی قرارداد و توافقات آمریکا و انگلیس اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما گفته می‌شود که بریتانیا به ازای واگذاری این پایگاه حدود 14 میلیون دلار در زمینه خرید و استقرار سیستم دفاع موشکی پولاریس در خاک انگلیس از آمریکا تخفیف دریافت کرده است.

به این ترتیب، هرگونه فعالیت دیگر در این جزیره ممنوع اعلام شد؛ هرچند بارها بومیان موسوم به چاگوسیان برای بازگشت به سرزمین خود از انگلستان شکایت نیز کرده‌اند.

* زرادخانه آمریکایی در اقیانوس هند مجهز می‌شود

این جزیره که به علت نزدیکی به ذخائر نفتی در خلیج فارس، از اهمیت خاصی برخوردار است، از زمان واگذاری به آمریکا دچار تغییرات و تحولات گسترده و عمیقی شده و تجهیزات پیشرفته نظامی و دریایی زیادی در آن مستقر شده است که تجهیزات سوخت‌رسانی، پشتیبانی، اطلاعاتی، رهگیری، هوایی و دریایی از جمله آنهاست که دیه‌گو گارسیا را به قدرتمندترین و مجهزترین و البته امنیتی‌ترین پایگاه نظامی آمریکا تبدیل کرد.

عکس هوایی متعلق به سال 2002 از پایگاه هوایی آمریکا در دیه‌گو گارسیا. هواپیمای بوئینگ 747 در عکس دیده می‌شود

این پایگاه که پس از تحولات اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 میلادی در ایران و اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی به شدت تجهیز شد، در دوران جنگ سرد نیز نقش بسیار استراتژیکی در مقابله آمریکا با روسیه به عهده داشت و در زمان جنگ شوروی و افغانستان هم پروازهای جاسوسی آمریکا از این جزیره انجام می‌شد.

دیه‌گو گارسیا دارای تجهیزات بسیار پیشرفته نظامی، اطلاعاتی و مخابراتی است. در جنوب این پایگاه، مرکز ارسال پیام (Transmitter Site) قرار دارد که امکان برقراری تماس میان سواحل، کشتی‌ها و هواپیماها در سطح بسیار بالایی با مراکز مورد نظرشان را فراهم می‌کند.

«گروه امنیت دریایی» (Naval Security Grup) نیز در این جزیره مستقر است. این گروه، فعالیت‌های فوق سری در زمینه‌های مختلفی در راستای منافع ملی آمریکا دارد که از جمله آن می‌توان به هدایت عملیات‌ها، فراهم سازی تجهیزات لازم برای دریافت و ارسال سریع پیام‌های سری اشاره کرد.

بمب‌افکن‌های B52 آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا (تاریخ عکس: 2002 میلادی)

پس از دوران جنگ سرد، آمریکا‌ از دیه‌گو گارسیا برای حملات نظامی متعدد استفاده کرده است.

برای مثال در سال 1991 در جنگ اول خلیج فارس با عراق، در سال 2002 در حمله به افغانستان و در سال 2003 در حمله به عراق نیز از این پایگاه برای حملات هوایی توسط بمب‌افکن‌های خود استفاده‌های زیادی کرده است.

هم اکنون نیز بمب‌های پیشرفته لیزری و نفوذکننده در زمین موسوم به bunker buster درکنار بمب‌افکن‌هایی نظیر B52 و B1 Lancer در این زرادخانه بزرگ آمریکایی مستقر هستند.

بمب‌افکن آمریکایی B1 Lancer

در کنار اینها، واحد مرکزی برای بررسی اطلاعات ماورای جوی این کشور نیز در جزیره فوق مستقر شده است.

* جولان CIA در جزیره

در سال 2006 از سوی برخی روزنامه‌ها مثل گاردین ادعای استفاده از این پایگاه توسط آمریکا در سال 2002 به عنوان محل انتقال پروازهای حامل مظنونین تروریستی و یا وابستگان به القاعده به گوانتانامو برای شکنجه‌های غیر انسانی و گرفتن اعترافات مطرح شد که شورای اروپا نیز در ژوئن 2007 از این ادعا حمایت کرد.

هرچند در آن زمان (2006) جک استراو وزیر خارجه وقت انگلیس، در پارلمان این موضوع را رد کرد و گفت که در این زمینه آمریکایی‌ها مکرر صحبت کرده و آنها نیز این اتهام را رد کرده‌اند، اما 2 سال بعد دیوید میلیبند وزیر خارجه بعدی انگلیس برای نخستین بار پذیرفت که پرواز‌های پنهانی سیا برای انتقال مظنونین تروریستی در سال 2002 برای سوخت‌گیری دست کم دو بار در این جزیره فرود آمده‌اند.

* مذاکره برای تمدید اجاره تا 2036

قرارداد واگذاری این جزیره به آمریکا که در سال 1966 به امضا رسید، 50 ساله بوده که این قرارداد در سال 2016 به اتمام می‌رسد اما گفته می‌شود که دو کشور در مذاکرات بین خود، که احتمالا از ماه‌های آتی شروع خواهد شد، بر سر تمدید این قرارداد تا سال 2036 (به مدت 20 سال دیگر) مذاکره خواهند کرد؛ توافقی که بازگشت بومیان جزیره به خانه اشغال شده‌شان را حداقل 20 سال دیگر غیرممکن خواهد ساخت.